Współczesna architektura i kultura niejednokrotnie nawiązuje do architektury klasycznej, czyli architektury starożytnej Grecji i Rzymu, która rozwijała się od VI w. p.n.e do II w. n.e.
Charakterystyczną cechą antycznych budynków jest symetria i zastosowanie kolumn. Symetria miała w tamtym czasie niemałe znaczenie – wierzono, że odpowiednie kształty i proporcje będą dobrze odbierane przez bogów.
Porządki w klasycznej architekturze
W architekturze klasycznej można wyróżnić kilka podstawowych porządków, według których wznoszono obiekty: dorycki, joński, koryncki, toskański i kompozytowy. Porządki te różnią się między sobą proporcjami kolumn, głowic, belkowaniem oraz zastosowanymi ornamentami. Dla przykładu, styl dorycki wyróżniał się surowością i prostotą form, a styl joński był bardziej delikatny i wdzięczny. Kunszt antycznej architektury opierał się na doskonałym wyczuciu proporcji i wykorzystaniu w odpowiedni sposób perspektywy.
Klasyczne budowle od wieków wzbudzały zachwyt, co miało odzwierciedlenie w wykorzystaniu elementów antycznych w budowlach w kolejnych epokach.
Klasycyzm, czyli powrót do architektury antycznej
Klasycyzm to styl w architekturze, który czerpie inspiracje z architektury starożytnego Rzymu i starożytnej Grecji. Styl ten rozwinął się w XVII wieku w kontrze do przytłaczającego przepychu architektury baroku i rokoko. Symetryczne budowle antyku na pewno różniły się od bogato zdobionych wnętrz barokowych. Klasycyzm, czerpiąc inspiracje z klasycznej architektury, wyróżniał się następującymi cechami:
- Klasycystyczna architektura wykorzystywała porządki architektury klasycznej.
- Czerpanie inspiracji z budowli starożytnej Grecji i Rzymu.
- Ulice i dzielnice miast zaczęto projektować w nowym, uporządkowanym stylu.
- Wznoszenie obiektów na planie zwartym, prostokąta lub koła.
- Wcielenie kolumnad, portyków ze zwieńczeniem w odpowiednim kształcie, dużych okien i innych elementów architektury antyku.
- Dążenie do uzyskania harmonii i symetrii w budownictwie.
- Rezygnacja z bogatego zdobnictwa. Stosowanie oszczędnych ornamentów.
- Rozwinęło się budownictwo użytku publicznego: teatry, szkoły, muzea, szpitale, urzędy.
- Powstawały pałace i kościoły na planie prostokąta lub koła.
Z kolei neoklasycyzm to powracanie w architekturze, sztuce, muzyce i literaturze do klasycyzmu, a co za tym idzie, do antyku. Tendencje te pojawiały się na przestrzeni XIX i XX wieku. Powracano również do renesansu i baroku.
Elementy architektury antycznej we współczesnym budownictwie
Również i we współczesnych budowlach można dostrzec wpływ architektury klasycznej.
Współcześni architekci z pasją, poszukując pomysłów na ciekawe projekty, nie boją się sięgać do podstaw – aż do architektury starożytnej Grecji i Rzymu. Przykład? Świątynia Bożej Opatrzności w Wilanowie – zaprojektowana jako jednoprzestrzenne wnętrze, w którym filary oddzielają nawę główną od nawy bocznej. Elementy architektury antycznej możemy też dostrzec w Białym Domu w Waszyngtonie, siedzibie Kongresu USA (Kapitolu), Teatrze Wielkim w Poznaniu czy w Pałacu Kultury i Nauki w Warszawie..